Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Artık mal göz çıkarmaz.
Bak: “Fazla mal göz çıkarmaz.”
Gemisini kurtaran kaptan.
Güç bir duruma düşünce her çareye başvurarak kendisini kurtaranlar için söylenir.
“Fırtınalı günde azim havada Gemisini kurtaran kaptan demişler.” (Refiki) / “El için kendini ateşe atma Gemisini kurtaran kaptan demişler.” (Mir’ati)
Cins horoz yumurtada öter.
Akıllı çocuk daha bebekken anlaşılır.
Düşenin dostu olmaz.
Bu sözde “düşmek” iki anlama gelir. Biri, herhangi bir nedenle eski itibarını, güvenirliğini yitirme; İkincisi daha çok ahlâk yönünden toplumca kabul edilmeyen davranışlar gösterme halidir. İnsanlar genellikle başarılı olanlar, doğru ve dürüst davrananlarla ilgi ve dost- / luk kurmak isterler. Bu yüzden bu iki vasıf ortadan kalkınca, ilgi ve dostluk da ya zayıflamakta ya da tümüyle silinmektedir. Bu söz bir de insanın vefasızlığını, yani insan sevgisindeki süreksizliği anlatır. Kişinin basit, bencil ve küçük hesaplarla sevgisinden geçmemesini öğütler.
'“Unutma ki dostu olmaz düşenin İptida dost alır yakan demişler.” (Mir''ati) / “Nezaret eyledim tıflı cahile Köydeki yarenlik çıkdı nafile / Sefinem vurunca taşlı sahile Yarandan bir küçük selâm görmedim. (Rıza Tevfık)'
Tilki tilkiliğini anlatıncaya (bildirinceye) kadar post elden gider.
Çok kez bir doğruyu, bir gerçeği anlatıp kabul ettirinceye kadar büyük sıkıntı çekildiğini anlatır.
Görünen köy kılavuz istemez.
Çok açık ve belli olan gerçekler için duraksamanın, düşünmenin gereği yoktur.
Akıl yaşta değil, baştadır.
Denenmiş olmanın, görmüş geçirmiş olmanın önemi büyüktür. Ama her yaşlı, her şeyi denemiş, her şeyi görmüş geçirmiş olamaz. Oysa insan her yaşta akıllı olabilir. Akla dayanmayan bir deneme, sınama ve görüp geçirmiş olmanın yararlı olduğunu söyleyemeyiz.
“Akıl yaşta değil belki serdedir Şahin küçük, turna avlar demişler.” (Mevci)
Arpacıya borç eden, ahırım tez satar.
Sürekli borçla iş yürümez.
Haramın temeli olmaz.
Emek ürünü olmadan elde edilen kazanç makbul değildir.
Güzele ne yaraşmaz (yakışmaz).
Güzel şeyin güzel görünmesi için fazla bir zahmete gerek yoktur. Güzel, ne giyerse yakışır.

Pages